എഴുത്ത് ജീവിതത്തിന്റെ സത്യസന്ധത നിലനിര്‍ത്താന്‍: അരുന്ധതി റോയ്

ശരിക്കും അങ്ങനെയല്ല. ആ ദുഃഖം മനസ്സിലാക്കാന്‍ സമയം എടുക്കും. അതിനെക്കുറിച്ച് എഴുതുന്നുണ്ടോ ഇല്ലയോ എന്നതൊന്നും പ്രശ്‌നമല്ല. സത്യത്തില്‍, സാഹിത്യത്തില്‍ മേരി റോയ് ഒരു സ്ഥാനം അര്‍ഹിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് എനിക്ക് തോന്നിയതുകൊണ്ടാണ് ഞാന്‍ ഈ പുസ്തകം എഴുതിയത്. ഒരു നല്ല വ്യക്തി എന്നോ ഒരു മഹദ്‌വ്യക്തി എന്നോ മാത്രമല്ല, അവരുടെ എല്ലാ സ്വത്വങ്ങളോടും കൂടിത്തന്നെ. ചിലപ്പോഴൊക്കെ, അവര്‍ക്ക് മഹത്വം നല്‍കുന്നത് അത്ര നല്ലതല്ലാത്ത കാര്യങ്ങള്‍ കൂടിയാണ്.

ഞാന്‍ അത് കാര്യമാക്കുന്നില്ല. കാരണം അവര്‍ (അമ്മ) അതിനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിച്ചിട്ടില്ല. തീര്‍ച്ചയായും ഞാനും എന്റെ സഹോദരനും അവരുടെ ഇരുണ്ടവശങ്ങളില്‍ പലതും സ്വാംശീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ പൊതുജനം എന്തുപറയുമെന്ന ചിന്തയോടെയാണ് ജീവിച്ചിരുന്നതെങ്കില്‍ അവര്‍ക്ക് അവര്‍ ചെയ്ത കാര്യങ്ങള്‍ ചെയ്യാനോ എനിക്ക് എഴുതാനോ സാധിക്കുമായിരുന്നില്ല.

ഒരുപാട് അമ്മമാരും, അക്കാര്യം നമ്മള്‍ മറക്കരുത്. ഈ പുസ്തകം യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ ഏതെങ്കിലുമൊരു അമ്മയേയും മകളേയും കുറിച്ചുള്ളതല്ലെന്നാണ് എനിക്ക് തോന്നുന്നത്. ഇത് യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ 'അമ്മ'യായിത്തന്നെ മാറിയ ഒരു മകളെക്കുറിച്ചാണ്, ഒരു മുതിര്‍ന്ന വ്യക്തിയായി അവരെ കൈകാര്യം ചെയ്ത മകളെക്കുറിച്ചാണ്. സ്വയം ശൈശവപ്രായത്തിലേക്കു പോയി പരാതികള്‍ മാത്രം പറയുകയല്ല ഇത്. തീര്‍ച്ചയായും അത് എനിക്ക് പ്രയാസകരമായിരുന്നു. എന്നാല്‍ അവര്‍ക്കും അത് പ്രയാസമായിരുന്നു.

ഞാന്‍ വിചാരിക്കുന്നത് ഒരു പ്രക്രിയയുണ്ടെന്നാണ്. അതിങ്ങനെ ലളിതമായി പറയാം. ഫെമിനിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനം പടിഞ്ഞാറ് ഉയര്‍ന്നുവന്നപ്പോള്‍ അതിനെ തകര്‍ക്കാനുള്ള ഒരു വഴി 'അമ്മ'യെ ഒരു ഭീകരജീവിയായി ചിത്രീകരിക്കലാണ്. ഇവിടെയാകട്ടെ, സ്ത്രീകള്‍ക്കുമേല്‍ ഏറെ സമ്മര്‍ദം ചെലുത്തുന്നതിനുള്ള ഒരു ഉപാധിയായിട്ട് അമ്മയെ ഒരു ദൈവമായി സങ്കല്പിക്കുകയാണ്. സമൂഹം നിശ്ചയിക്കുന്ന മാനദണ്ഡങ്ങള്‍ക്കനുസരിച്ച് പെരുമാറിയാല്‍ മാത്രം മതിയാകും അമ്മ ഒരു ദേവതയായി മാറാന്‍. രണ്ടു സാഹചര്യങ്ങളിലും ഇത് മനുഷ്യരെ ശ്വാസോച്ഛ്വാസം ചെയ്യുന്നതില്‍ നിന്ന്, തെറ്റുകള്‍ക്ക് വശംവദരാകുന്നതില്‍നിന്നും കോപിഷ്ഠരാകുന്നതില്‍നിന്നുപോലും തടയുന്നു. അതുകൊണ്ട് അമ്മമാരേയും മക്കളേയും കുറിച്ചുള്ള ക്ലീഷേകളില്‍നിന്ന് നമ്മള്‍ മോചിതരാകേണ്ടതുണ്ട്.

എന്നെ തകര്‍ക്കുകയും പിന്നീട് തുന്നിച്ചേര്‍ക്കുകയും കീറിക്കളയുകയും വീണ്ടും തുന്നിച്ചേര്‍ക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു നിരന്തരമായ പ്രക്രിയയായിരുന്നു അത്. അത് ഞങ്ങളുടെ ബന്ധത്തിലെ പോരാട്ടത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഭാഗമായിരുന്നു. പക്ഷേ, സത്യം പറഞ്ഞാല്‍, എന്നെ തുന്നിച്ചേര്‍ക്കുന്ന ആ ഭാഗത്തിലാണ് ഞാന്‍ മുറുകെപ്പിടിച്ചത്. ഞാന്‍ ആ സമയത്ത് അവിടെനിന്ന് ഇറങ്ങിപ്പോയിരുന്നില്ലെങ്കില്‍ ഒരുപക്ഷേ, ഞാന്‍ തകര്‍ന്നുപോകുമായിരുന്നു. പക്ഷേ, ഞാന്‍ അവിടെനിന്ന് പോരുകതന്നെ ചെയ്തു.

വലിയ മാറ്റമൊന്നും വന്നിട്ടില്ല. അവസാന വര്‍ഷങ്ങളില്‍പോലും രണ്ടോ മൂന്നോ ദിവസത്തില്‍ കൂടുതല്‍ എനിക്ക് വീട്ടില്‍ നില്‍ക്കാന്‍ സാധിച്ചിരുന്നില്ല. പക്ഷേ, അവരുടെ ആരോഗ്യം മോശമായപ്പോള്‍ ഞാന്‍ അടുത്ത് ഉണ്ടാവണമെന്ന് അവര്‍ക്ക് വളരെ പ്രധാനമായിരുന്നു. എന്നാല്‍, ഞാന്‍ അവിടെയെത്തുന്ന നിമിഷം തന്നെ അവര്‍ ദേഷ്യപ്പെടാന്‍ തുടങ്ങും: ''ഈ ഡോക്ടര്‍മാര്‍ക്ക് നിന്നെ മാത്രമേ കാണേണ്ടതുള്ളൂ. ഈ ആളുകള്‍ക്ക് നിന്നെ മാത്രമേ വേണ്ടൂ...'' കൈകാര്യം ചെയ്യാന്‍ വളരെ പ്രയാസമായിരുന്നു ആ അവസ്ഥ. ശാരീരികമായി വളരെ ദുര്‍ബലയായിരുന്നു അവര്‍. എന്നാല്‍ കൂടുതല്‍ കൂടുതല്‍ ദുര്‍ബലയായി വന്നപ്പോഴും ആളുകളെ നിയന്ത്രിക്കാന്‍ അവര്‍ ആ അവസ്ഥ ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്വഭാവം കാണിച്ചിരുന്നു.

അത് വളരെ രസകരമാണ്. അമ്മ ജീവിച്ചിരുന്ന സമയത്ത് എനിക്ക് ഇവിടെ കൂടുതല്‍ കാലം ചെലവിടാന്‍ കഴിയുമായിരുന്നില്ല. അതുകൊണ്ട് കേരളവുമായുള്ള എന്റെ ബന്ധം ഏകദേശം അവരുമായുള്ള എന്റെ ബന്ധംപോലെയായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, അവര്‍ മരിച്ചതിനുശേഷം ആ സ്ഥിതി മാറിയിട്ടുണ്ട്. എനിക്ക് ഇവിടെ വന്ന് തങ്ങാനും മറ്റ് ആളുകളെ കാണാനും സാധിക്കുന്നു. പല നിലയ്ക്കും അത് ഏറെ എളുപ്പമായിട്ടുണ്ട്. 16 വയസ്സ് കഴിഞ്ഞതിനുശേഷം കഴിഞ്ഞ മൂന്ന് വര്‍ഷത്തിനിടയിലാണ് ഞാന്‍ ഇവിടെ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ സമയം ചെലവഴിച്ചത്. ഈ സ്ഥലത്തോട് എനിക്ക് വലിയ സ്‌നേഹമുണ്ട്. ഞാന്‍ ഇവിടെ താമസിക്കുന്നില്ലെങ്കില്‍പോലും ഇതിനെ എന്റെ വീടായി കണക്കാക്കാതിരിക്കാന്‍ എനിക്ക് സാധിക്കുന്നില്ല.

അതെ.

അവിശ്വസനീയമാംവിധം വ്യത്യസ്തം. വലിയ നഗരം, ഭക്ഷണം, ഭാഷ ഈ മാറ്റങ്ങളൊക്കെ സാധാരണ മാറ്റങ്ങള്‍ തന്നെ. എന്നാല്‍, എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഏറ്റവും വലിയ വ്യത്യാസം ആളുകള്‍ പരസ്പരം പെരുമാറുന്ന രീതിയായിരുന്നു, ആ ജാതിവ്യവസ്ഥ. അവിടെ അത് വളരെ പ്രകടമാണ്. ഞാന്‍ ആദ്യമായി അവിടെ എത്തിയപ്പോള്‍, ആളുകള്‍ കച്ചവടക്കാരോടും പച്ചക്കറി വില്‍ക്കുന്നവരോടും സംസാരിക്കുന്ന രീതി കണ്ടിട്ട് കേരളത്തിലാണെങ്കില്‍ ഇതിന് നക്‌സലൈറ്റുകള്‍ തല വെട്ടിക്കളയുമെന്ന് ഞാന്‍ പറയുമായിരുന്നു. ആളുകളോട് അങ്ങനെ ഒരാള്‍ക്കും സംസാരിക്കാന്‍ പറ്റില്ല. ആളുകള്‍ക്ക് പരസ്പരം ഉണ്ടായിരുന്ന ബഹുമാനമില്ലായ്മ എന്നെ ഞെട്ടിച്ചു.

സാഹിത്യരൂപം സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അത് ഏറെ വ്യത്യസ്തമാണ്. എന്നാല്‍, ഏതൊരു എഴുത്തിനും ആവശ്യമായ വൈദഗ്ധ്യത്തിലും അച്ചടക്കത്തിലും വ്യത്യസ്തതയൊന്നുമില്ല. ഒരാള്‍ എന്ത് എഴുതുകയാണെങ്കിലും- അത് ഒരു ഉപന്യാസമോ നോവലോ ആകട്ടെ- അതിനൊക്കെ അതിന്റേതായ ഭാഷയും രൂപവും ശൈലിയും ആവശ്യമാണ്. എഴുതുക എന്നാല്‍, രാവും പകലും അതില്‍ മുഴുകിയിരിക്കുക എന്നതാണ്. അതിനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുക, അതിനൊപ്പം ഉറങ്ങുക, അതിനൊപ്പം ഉണരുക, അതിനോടൊപ്പം കളിക്കുക...

ഞാന്‍ എഴുതുന്ന ഫിക്ഷന്റെ സ്വഭാവം അങ്ങനെയാണ്. ഞാന്‍ വെറുതെ ഒരു കഥ എഴുതുകയല്ല. എന്റെ ഒരു സൃഷ്ടി ഒരു പ്രപഞ്ചത്തെക്കുറിച്ചാണ് പറയുന്നത്. അത് ചെയ്യാന്‍ ധാരാളം സമയം എടുക്കും. ഒരുപാട് പുസ്തകങ്ങള്‍ രചിക്കുന്നതില്‍ എനിക്ക് താല്പര്യമില്ല. ജീവിക്കുന്ന ഒരു എഴുത്തുകാരിയുടെ ജീവിതം നയിക്കാനാണ് എനിക്ക് താല്പര്യം. വെറുതെ ഇരുന്നു എഴുതുകയല്ല ചെയ്യുന്നത്. ചിലപ്പോള്‍ ഞാന്‍ ആളുകള്‍ക്കിടയില്‍ ഇരുന്ന് എഴുതും. ചിലപ്പോള്‍ കാടുകളില്‍ എന്റെ സഖാക്കളോടൊപ്പം ചിലപ്പോള്‍ കശ്മീരിലായിരിക്കും. വെറുതെ ഇരുന്ന് വായിക്കുകയും എഴുതുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരാളല്ല ഞാന്‍. എനിക്ക് ജീവിക്കണം.

അതെ. ഈ പുസ്തകത്തില്‍ അതിനെക്കുറിച്ച് ഞാന്‍ ഒരുപാട് തമാശകള്‍ പറയുന്നുണ്ട്. ''ഞാന്‍ ഒരു സോഫാ-ബെഡ് ആണ്'' എന്നു പറയുന്നതുപോലെയാണിത്. ഞാന്‍ എന്തുകൊണ്ടാണ് ഒരു ആക്ടിവിസ്റ്റ് എന്ന് ആളുകള്‍ ചിന്തിക്കുന്നതെന്ന് എനിക്ക് മനസ്സിലാകുന്നില്ല. കാരണം ഒരു എഴുത്തുകാരന്റെ ജോലി ആളുകളെ രസിപ്പിക്കുക മാത്രമാണെന്നും നമ്മള്‍ ജീവിക്കുന്ന കാലഘട്ടത്തിലെ രാഷ്ട്രീയത്തെക്കുറിച്ച് എഴുതേണ്ടതില്ലെന്നും അവര്‍ തീരുമാനിച്ചിരിക്കുന്നു. പക്ഷേ, ചരിത്രപരമായി എഴുത്തുകാര്‍ അങ്ങനെയാണ് ചെയ്തത്. ഇപ്പോള്‍, നമ്മള്‍ ഒരു ഉല്പന്നം ഉണ്ടാക്കി വിപണിയില്‍ വെക്കണം; രാഷ്ട്രീയപരമായ കാര്യങ്ങള്‍ മറ്റാരെങ്കിലും ചെയ്യാനായി മാറ്റി വെക്കണം. ഇത് എഴുത്തുകാരേയും സാമൂഹ്യപ്രവര്‍ത്തകരേയും താഴ്ത്തിക്കെട്ടാനുള്ള ഒരു വഴിയാണ്.

'ഇലക്ട്രിക് മൂണ്‍' എന്ന സിനിമ പൂര്‍ത്തിയാക്കിയതിനുശേഷം ഒറ്റയ്ക്ക് ജോലി ചെയ്യണമെന്ന് ഞാന്‍ തീരുമാനിച്ചു. അതുവരെ എനിക്ക് പണമോ താമസിക്കാന്‍ സ്ഥലമോ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. പണത്തെക്കുറിച്ച് മാത്രമാണ് ഞാന്‍ ചിന്തിച്ചിരുന്നത് - എങ്ങനെ അതിജീവിക്കണം, എങ്ങനെ വാടക കൊടുക്കണം, ഒരാഴ്ചയില്‍നിന്ന് അടുത്തതിലേക്ക് എങ്ങനെ മുന്നോട്ട് പോകണം എന്നൊക്കെ. എന്നാല്‍ 'ഇലക്ട്രിക് മൂണ്‍' എഴുതിയതിനുശേഷം, എനിക്ക് കുറഞ്ഞത് ഒരു വര്‍ഷത്തേക്കെങ്കിലും എന്ത് എഴുതണമെന്ന് ചിന്തിക്കാന്‍ ആവശ്യമായ പണം കൈവശമുണ്ടായിരുന്നു. സിനിമകള്‍ എന്റെ കഴിവുകള്‍ പരിപോഷിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള പരിശീലനമായിരുന്നു, അതുകൊണ്ട് വലിയ വിഷയങ്ങളൊന്നും ഞാന്‍ അതില്‍ കൈകാര്യം ചെയ്തില്ല.

എഴുതുന്നതിനിടയില്‍, അവ സ്‌ക്രീനില്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെടും - ''ഹലോ, ഞാനിവിടെയുണ്ട്, ഇതാണ് ഞാന്‍'' എന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ട്.

തീര്‍ച്ചയായും. ഇതൊരു റോക്ക് ആന്‍ഡ് റോള്‍ പുസ്തകമാണെന്ന് അധികമാരും എന്നോട് പറയാറില്ല. അത് 'ലെറ്റ് ഇറ്റ് ബി' എന്ന ഗാനത്തില്‍നിന്നുള്ളതാണ്, സമര്‍പ്പണത്തില്‍ ഞാന്‍ ഇത് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്: ''മേരി റോയിക്കുവേണ്ടി, അവര്‍ ഒരിക്കലും ലെറ്റ് ഇറ്റ് ബി എന്ന് പറഞ്ഞിട്ടില്ല.'' കാരണം പോള്‍ മക്കാര്‍ട്ട്‌നിയുടെ അമ്മയുടെ പേരും മേരി എന്നായിരുന്നു. അവര്‍ വളരെ ചെറുപ്പത്തില്‍ത്തന്നെ മരിച്ചു. എന്റെ അമ്മ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മയായിരുന്നില്ല (ചിരിക്കുന്നു). പുസ്തകം എഴുതിത്തുടങ്ങി വളരെ വേഗം തന്നെ ആ ഗാനം ഒരു പൂമ്പാറ്റയെപ്പോലെ എന്റെ കൈത്തണ്ടയില്‍ വന്നിരുന്നു. 'മദര്‍ മേരി കംസ് ടു മി' അല്ലാതെ മറ്റൊരു തലക്കെട്ട് ഉണ്ടാകാന്‍ സാധ്യതയില്ലായിരുന്നു.

അവരുടെ മരണത്തോടുള്ള എന്റെ പ്രതികരണം എന്നെത്തന്നെ ഞെട്ടിച്ചു എന്നതാണ് കാരണം. ഞാന്‍ എന്തിനാണ് ഇത്രയധികം തകര്‍ന്നതെന്ന് എനിക്കു മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയാത്തതില്‍ എനിക്ക് നടുക്കമുണ്ടാകുകയും അപമാനം അനുഭവപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഞാന്‍ ചെറുപ്പമായിരുന്നില്ല, അവരും ചെറുപ്പമായിരുന്നില്ല. കൂടാതെ, എനിക്ക് മൂന്ന് വയസ്സുള്ളതു തൊട്ട് ഇന്നുവരെ, എനിക്ക് അവരോട് സംസാരിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല, കാരണം അവര്‍ക്ക് ആസ്ത്മയുണ്ടായിരുന്നു. എല്ലാം ഉള്ളില്‍ ഒതുക്കേണ്ടിവന്നു. ഞാന്‍ ഒരിക്കലും ഒരു കാര്യവും പറഞ്ഞിട്ടില്ല, ഒരു കാര്യത്തോടും പ്രതികരിച്ചിട്ടില്ല. ആ വൈകാരികമായ ബ്ലാക്ക്‌മെയിലില്‍നിന്ന് ഞാന്‍ പുറത്തുവന്നപ്പോഴേക്കും എനിക്ക് അവരെ തോല്‍പ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്നില്ല, ഒരു രാജ്ഞിയെപ്പോലെ അവര്‍ പോകണമെന്ന് ഞാന്‍ എപ്പോഴും ആഗ്രഹിച്ചു. അങ്ങനെയാണ് അവര്‍ പോയതും. ഈ അസാധാരണയായ വ്യക്തിയെക്കുറിച്ച് ഏറ്റവും സത്യസന്ധമായ രീതിയില്‍ എഴുതാന്‍ ഞാന്‍ ആഗ്രഹിച്ചു.

ഒരു വൃത്തം ഒരിക്കലും അടയാന്‍ അനുവദിക്കാത്ത ഒരു വ്യക്തിയാണ്. പ്രൂസ്റ്റ് പറഞ്ഞതുപോലെ, എല്ലാത്തിന്റേയും സാദ്ധ്യതയിലാണ് എന്റെ വിശ്വാസം. എനിക്ക് എല്ലാം അറിയാമെന്ന് ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നില്ല, പുസ്തകങ്ങളില്‍ ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നില്ല. എന്നാല്‍, അത്ഭുതങ്ങളിലും മാന്ത്രികതയിലും അത്ഭുതകരമായ കാര്യങ്ങളിലും മനോഹരമായ കാര്യങ്ങളിലും ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു. നമ്മളെയെല്ലാം സൃഷ്ടിച്ച ആള്‍ ഒരുപാട് സൗന്ദര്യവും സൃഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിന് ഒരു ശാസ്ത്രീയ വിശദീകരണത്തില്‍ എനിക്ക് താല്പര്യമില്ല.

നോക്കൂ, ഈ സാഹചര്യത്തില്‍ ആക്രമണങ്ങളുണ്ടായിട്ടില്ലെങ്കില്‍ അതിലാണ് അത്ഭുതം. സായിബാബയേയും ഉമര്‍ ഖാലിദിനേയും പോലുള്ള എന്റെ ഒരുപാട് സുഹൃത്തുക്കള്‍ ജയിലിലാക്കപ്പെട്ടു. ഞാന്‍ ഒരു എഴുത്തുകാരിയായി അറിയപ്പെടുന്നില്ലായിരുന്നെങ്കില്‍, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള എന്റെ വായനക്കാര്‍ എന്നെ സംരക്ഷിക്കുന്നില്ലായിരുന്നെങ്കില്‍, ഞാന്‍ അതിജീവിക്കില്ലായിരുന്നു എന്നാണ് ഞാന്‍ കരുതുന്നത്. മിണ്ടാതിരിക്കുക എന്നതല്ല എന്റെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ്. ഞാന്‍ ധീരയായതുകൊണ്ടോ ലോകത്തെ മാറ്റാന്‍ കഴിവുള്ളതുകൊണ്ടോ അല്ല. ഞാന്‍ ചിന്തിക്കുന്നത് എഴുതുന്നില്ലെങ്കില്‍, ഞാന്‍ എഴുത്ത് നിര്‍ത്തണം, പോയി യോഗ പഠിപ്പിക്കണം, അല്ലെങ്കില്‍ മറ്റെന്തെങ്കിലും ചെയ്യണം. എന്റെ എഴുത്ത് ജീവിതത്തിന്റെ സത്യസന്ധത നിലനിര്‍ത്താന്‍ വേണ്ടിയാണ്.

അതെ. ഡല്‍ഹിയില്‍ കുറച്ചാളുകള്‍ക്ക് അതൃപ്തിയുണ്ട്. ഞങ്ങള്‍ അവിടെ ചെറിയൊരു ചടങ്ങ് മാത്രമാണ് നടത്തിയത്. അത് പൊതുജനങ്ങള്‍ക്ക് വേണ്ടിയായിരുന്നില്ല. പൊതുജനങ്ങള്‍ക്ക് വേണ്ടിയുള്ള പ്രകാശനം കൊച്ചിയിലാണ്.

ഞാന്‍ ഒരു കുടുംബജീവിയല്ല. 16-ാം വയസ്സില്‍ വീട്ടില്‍നിന്നും പോയതാണ്. ബന്ധുക്കളുമായി എനിക്ക് വലിയ ബന്ധമില്ല. മറ്റുള്ളവരെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതുപോലെയാണ് ബന്ധുക്കളെ ഞാന്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത്. എന്റെ സഹോദരനെ ഒഴികെ. എനിക്ക് അവിടെ മറ്റൊന്നും ഇല്ല. അവനെ എനിക്ക് വളരെ ഇഷ്ടമാണ്.

21-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും ഭീകരമായ വംശഹത്യ നടക്കുന്ന സമയത്താണ് ഈ പുസ്തകം എഴുതുന്നതും പുറത്തിറങ്ങുന്നതും എന്ന് എനിക്കു നന്നായി അറിയാം. ഞാന്‍ ഗാസയെക്കുറിച്ചാണ് പറയുന്നത്. ഇത് മറ്റു വംശഹത്യകളില്‍നിന്നു വളരെ വ്യത്യസ്തമാണ്. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍, ഇതു തത്സമയം സംപ്രേഷണം ചെയ്യപ്പെടുകയാണ്. ഒരു ഗ്ലാസ് വെള്ളത്തിനായി ക്യൂ നില്‍ക്കുന്ന പലസ്തീനിയന്‍ കുട്ടികളുടെ ദൃശ്യങ്ങള്‍ നമ്മുടെ അടുത്തേക്ക് എത്തുന്നത് എളുപ്പമാണ്. എല്ലാവരും ഇത് കണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. കുറഞ്ഞപക്ഷം കേരളത്തിലെങ്കിലും ആളുകള്‍ തെരുവിലിറങ്ങുമെന്ന് ഞാന്‍ കരുതി. പക്ഷേ, അങ്ങനെയൊന്നും സംഭവിച്ചില്ല. ഇന്ന് മോദിയും ഈ സര്‍ക്കാരും നമ്മളെ എത്തിച്ച ഈ അവസ്ഥയില്‍, ട്രംപിന്റെ താരിഫ് പ്രാബല്യത്തില്‍ വന്നാല്‍, നമ്മള്‍ യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ ഒരു ദുരന്തത്തിലേക്ക് നീങ്ങുകയാണ്. ഒരുപാട് ജോലികള്‍ നഷ്ടപ്പെടും. അതിനാല്‍, ഈ സാഹചര്യത്തെക്കുറിച്ച് എനിക്ക് ബോധ്യമുണ്ട്. ലോകമെമ്പാടും ഗുരുതരമായ സാഹചര്യങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ഇതെല്ലാം.

ശബ്ദമില്ലാത്തവര്‍ ആരും ഇല്ല. മനഃപൂര്‍വ്വം നിശ്ശബ്ദരായിരിക്കുന്നവരും കേള്‍ക്കപ്പെടാന്‍ ആഗ്രഹിക്കാത്തവരും മാത്രമേയുള്ളൂ. ലോകമെമ്പാടും ജനാധിപത്യത്തില്‍ ഒരു പ്രതിസന്ധി വര്‍ധിച്ചുവരികയാണ്. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള സര്‍വേകളും വോട്ടെടുപ്പുകളും നോക്കിയാല്‍, പലസ്തീന്‍ വിഷയത്തില്‍ പൊതുജനങ്ങള്‍ എല്ലായ്‌പോഴും സര്‍ക്കാരുകള്‍ക്ക് എതിരായാണ്. നിരവധി നേരിട്ടുള്ള പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളും പൊതു പ്രതിഷേധങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്, അത് അവിശ്വസനീയമാണ്. ഇത് മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങളില്‍പോലും ചില മാറ്റങ്ങള്‍ വരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇനി എന്താണ് സംഭവിക്കാന്‍ പോകുന്നതെന്ന് എനിക്കറിയില്ല. ജനാധിപത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണാധികാരികള്‍ വംശഹത്യയും അടിച്ചമര്‍ത്തലും വര്‍ണവിവേചനവും നടത്തുന്ന ഇസ്രയേലിന്റെ പക്ഷത്താണെന്നതാണ് വിചിത്രമായ കാര്യം. ഒരിക്കല്‍ പലസ്തീന്റെ സുഹൃത്തായിരുന്ന ഇന്ത്യ, ഇപ്പോള്‍ ലജ്ജയൊന്നുമില്ലാതെ ഇസ്രയേലിന്റെ സുഹൃത്തായിരിക്കുന്നു.

അല്ല. മോദിയും ബെഞ്ചമിന്‍ നെതന്യാഹുവും പെഗസസ് വാങ്ങി ആയുധങ്ങള്‍ കൈമാറി ഒരുമിച്ച് മുന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു. ഞാന്‍ മുന്‍പ് പറഞ്ഞതുപോലെ, അമേരിക്ക അതിന്റെ സമ്പത്തുകൊണ്ട് ഇസ്രയേലിനെ പിന്തുണയ്ക്കുമ്പോള്‍, ഇന്ത്യ അതിന്റെ ദാരിദ്ര്യംകൊണ്ട് പിന്തുണയ്ക്കുന്നു; പലസ്തീനികളെ പുറത്താക്കിയപ്പോള്‍ അവിടെ ജോലി ചെയ്യാന്‍ ആയിരക്കണക്കിനു പാവപ്പെട്ട ആളുകളെ അയച്ചുകൊണ്ട്. ഇന്ത്യയില്‍, പ്രത്യേകിച്ച് വടക്ക് ഭാഗത്ത്, ഹിന്ദു വലതുപക്ഷം ഇസ്രയേലിന് വളരെ അനുകൂലമാണ്. പുറത്ത് വരുന്ന ആരെയും ഉടന്‍ തന്നെ മര്‍ദിക്കുന്നു. പിന്നെ, കേരളത്തില്‍ ഒരുപാട് ക്രിസ്ത്യാനികള്‍ക്ക് അവരുടേതായ കാരണങ്ങള്‍കൊണ്ട് ഇസ്രയേലിനോട് താല്പര്യമുണ്ട്. വടക്കുകിഴക്കന്‍ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും അങ്ങനെയാണ്. ഇത് ലജ്ജാകരമാണ്. വഴിതെറ്റിയതും ലോകത്തിലെ അന്തസ്സും ധാര്‍മിക നിലപാടുകളും നഷ്ടപ്പെട്ടതുമായ ഒരു രാജ്യമാണ് നമ്മുടേത്.

എന്റെ ഡല്‍ഹി. പക്ഷേ, അത് ഡല്‍ഹി മാത്രമല്ല, കശ്മീരും അതിലധികവും കൂടിയാണ്. ഞാന്‍ എഴുതിയ മറ്റു പുസ്തകങ്ങളെക്കാള്‍ വളരെ പ്രയാസമുള്ള പുസ്തകമാണ് 'മിനിസ്ട്രി' എന്ന് എനിക്കറിയാം. കാരണം, ഞാന്‍ എപ്പോഴും കുഞ്ഞുങ്ങള്‍ക്ക് കഴിക്കാനുള്ള ഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കേണ്ടതില്ല. 'മിനിസ്ട്രി' എന്ന ആശയവും അഞ്ജുമിന്റെ ശ്മശാനവും ഗസ്റ്റ്ഹൗസും... അതൊരു വിപ്ലവമാണ്. 'മിനിസ്ട്രി'യില്‍ ഞാന്‍ പറയുന്നത് മറ്റൊരു വഴിയും നിലവിലുണ്ട്, നിങ്ങള്‍ അത് അന്വേഷിച്ചാല്‍ മാത്രം മതി എന്നാണ്. 'മദര്‍ മേരി'യില്‍, ബന്ധങ്ങളെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള മറ്റൊരു വഴിയാണുള്ളത്. പാരമ്പര്യമായി നമ്മള്‍ അഭ്യസിച്ചതുപോലെയോ അല്ലെങ്കില്‍ ആധുനിക കാലത്ത് ചികിത്സയിലൂടെ അഭ്യസിച്ചതുപോലെയോ എല്ലാവരും ഒരേ രീതിയില്‍ പ്രതികരിക്കേണ്ടതില്ല. ആളുകള്‍ അവരുടേതല്ലാത്ത ഒരു ഭാഷയില്‍ തങ്ങളെ പൊതിയാന്‍ പരിശീലിച്ചിരിക്കുന്നു.

ഇത് സ്‌നേഹത്തിന്റേയും ബഹുമാനത്തിന്റേയും ഒരു അടയാളമാണ്. ആളുകളുടെ ബുദ്ധിശക്തിയിലുള്ള വിശ്വാസത്തിന്റേയും അടയാളമാണ്. കാരണം അവര്‍ക്ക് ഏതെങ്കിലും പുണ്യപുരാണ കഥകള്‍ വേണ്ട. നിങ്ങള്‍ ഒരാളെ സ്‌നേഹിക്കുന്നുണ്ടാവാം, പക്ഷേ, അവര്‍ സങ്കീര്‍ണതയുള്ള വ്യക്തികളാണ്. പുസ്തകത്തില്‍ ഒരു ഭാഗമുണ്ട്, ഏഴ് വര്‍ഷത്തെ അകല്‍ച്ചയ്ക്ക് ശേഷം ഞാന്‍ അവരെ കാണുന്നു. ഞാനും അവരും ഒരു മുതിര്‍ന്ന സുറിയാനി ക്രിസ്ത്യന്‍ സ്ത്രീയുടെ വീട്ടില്‍ പോയി. അവര്‍ അവരുമായി കേസിനെക്കുറിച്ച് സംസാരിച്ചു. ആ സ്ത്രീ അവരോട് ചോദിച്ചത് ഇതാണ്: ''മിസിസ് റോയ്, നിങ്ങള്‍ ഞങ്ങള്‍ക്ക് നേടിത്തരാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഈ അവകാശങ്ങള്‍കൊണ്ട് നമ്മള്‍ എന്ത് ചെയ്യും? നിങ്ങള്‍ എന്തിനാണ് ഞങ്ങളുടെ സമൂഹം തകര്‍ക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുന്നത്?''

അവരോട് ''ഒരു നിമിഷം നില്‍ക്കൂ, അവര്‍ സ്ത്രീകള്‍ക്കുവേണ്ടിയുള്ള തുല്യ പിന്തുടര്‍ച്ചാവകാശത്തിനുവേണ്ടി മാത്രമല്ല പോരാടുന്നത്. ഒരു തികഞ്ഞ അമ്മയാകാതിരിക്കാനും അനുസരണയുള്ള ഒരു സ്ത്രീയാകാതിരിക്കാനും ഏറ്റവും പ്രധാനമായി നിങ്ങളെപ്പോലെ ഒരു മടുപ്പുള്ള ആളാകാതിരിക്കാനുമുള്ള അവകാശത്തിനുവേണ്ടിയും കൂടിയാണ് അവര്‍ പോരാടുന്നത്'' എന്ന് എനിക്കു പറയാന്‍ തോന്നി. അതുകൊണ്ട് നമുക്കു മോശം ആളുകളാകാനുള്ള ഇടം കൂടി നല്‍കണം. അത് കുഴപ്പമില്ല. അവര്‍ക്ക് ഇവിടെ ആ ഇടം നല്‍കാന്‍ ഞാന്‍ ആഗ്രഹിച്ചു.

ഞാന്‍ പ്രോജക്ടുകളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കാറില്ല. ഒരാള്‍ എന്നോട് ഒരിക്കല്‍ പറഞ്ഞു: ''നിങ്ങള്‍ എന്നെ കൊന്നുകഴിഞ്ഞിട്ട് എഴുതുന്നതുപോലെയാണ് ഞാന്‍ എഴുതുന്നത്'' എന്ന്. നിങ്ങള്‍ അത് ചെയ്തു കഴിഞ്ഞു, ഇനി ഒന്നുമില്ല. നിങ്ങള്‍ക്ക് സ്വയം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ട്. എനിക്ക് എന്നെത്തന്നെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ട്. നിങ്ങള്‍ ഒരു കാര്യം ചെയ്തതിനുശേഷം, കുറച്ച് കാലത്തേക്ക് പൂര്‍ണമായി ശൂന്യമായിരിക്കുന്നത് പ്രധാനമാണ്.

നിങ്ങള്‍ ഇപ്പോഴും ഹൃദയത്തില്‍ ഒരു വിപ്ലവകാരിയാണോ?

അതേ, എന്നും അങ്ങനെയായിരിക്കും.?