തിന്മയ്ക്കെതിരായ നന്മയുടെ വിജയം ആഘോഷിക്കുന്നതിനായാണ് ഭാരതമെമ്പാടും നവരാത്രി ആഘോഷിക്കുന്നത്. അസുരനായ മഹിഷാസുരനെ വധിച്ച് ആത്യന്തികമായി നന്മയെ വിജയിക്കൂ എന്ന പാഠം പകര്‍ന്നു നല്‍കിയ ദുര്‍ഗ്ഗയെ വണങ്ങിയാണ് വിശ്വാസികള്‍ നവരാത്രി ആഘോഷത്തിലേക്ക് കടക്കുന്നത്. ഇത് നന്മയും തിന്മയും തമ്മിലുള്ള ഒരു ലളിതമായ കഥ മാത്രമല്ല, പ്രതീകാത്മകതയും ധാര്‍മ്മിക പാഠങ്ങളും നിറഞ്ഞ ഒന്നാണ്. ഈ ഒമ്പത് ദിവസങ്ങള്‍ ദുര്‍ഗ്ഗയ്ക്കും ദേവിയുടെ ഒമ്പത് അവതാരങ്ങളായ നവദുര്‍ഗ്ഗയ്ക്കും മാത്രമായി സമര്‍പ്പിച്ചിരിക്കുന്നു .കൊല്ലൂര്‍ മൂകാംബിക, കണ്ണൂര്‍ മൂകാംബിക, പറവൂര്‍ മൂകാംബിക, ചോറ്റാനിക്കര എന്നിവിടങ്ങളിലും മറ്റ് അനേകം ദേവീക്ഷേത്രങ്ങളിലും പ്രത്യേക വിശേഷമായി നവരാത്രി ഉത്സവം കൊണ്ടാടുന്നു.

ശാക്തേയ വിശ്വാസപ്രകാരം ജഗദീശ്വരി എന്നറിയപ്പെടുന്ന ആദിപരാശക്തിയുടെ ആരാധനയുടെയും വിദ്യാരംഭത്തിന്റെയും കലകളുടെയും ഉത്സവമാണ് നവരാത്രി അഥവാ മഹാനവരാത്രി. പരമോന്നത ദേവതയായ ആദിപരാശക്തിയുടെ ഒരു ഭാവമായ ദുര്‍ഗ്ഗാ ദേവിയോടുള്ള ബഹുമാനാര്‍ത്ഥം ആചരിക്കുന്ന ഒരു വാര്‍ഷിക ഹിന്ദു ഉത്സവമാണിത്. ഇത് ഒമ്പത് രാത്രികളിലായി നീണ്ടുനില്‍ക്കുന്നു. ആദ്യം ചൈത്ര മാസത്തില്‍ (മാര്‍ച്ച്- ഏപ്രില്‍), വീണ്ടും അശ്വിന്‍ മാസത്തില്‍ (സെപ്റ്റംബര്‍-ഒക്ടോബര്‍).

വ്യത്യസ്ത കാരണങ്ങളാലാണ് ഇത് ആചരിക്കുന്നത്. കൂടാതെ ഹിന്ദു ഇന്ത്യന്‍ സാംസ്‌കാരിക മണ്ഡലത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളില്‍ വ്യത്യസ്തമായും ഇത് ആഘോഷിക്കുന്നു. സൈദ്ധാന്തികമായി, നാല് സാധാരണ നവരാത്രികളുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, പ്രായോഗികമായി, ഇത് ശാരദ നവരാത്രി എന്നറിയപ്പെടുന്ന മഴക്കാലത്തിനു ശേഷമുള്ള ശരത്കാല ഉത്സവമാണ്.രണ്ട് ഗുപ്ത നവരാത്രികള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ 'രഹസ്യ നവരാത്രികള്‍'ഉണ്ട്. ഒന്ന് മാഘ മാസത്തി ലെ ശുക്ല പക്ഷ പ്രതിപദത്തില്‍ (മാഘ ഗുപ്ത നവരാത്രി) ആരംഭിക്കുകയും മറ്റൊന്ന് ആഷാഢ മാസത്തിലെ ശുക്ല പക്ഷ പ്രതിപദത്തില്‍ ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ദേവിപുരാണ ഗ്രന്ഥത്തിന്റെ ഒരു ഉപവിഭാഗവും പാര്‍വതി ദേവിയുടെ ജീവിതത്തിലെ ഒരു പ്രധാന വശത്തിന്റെ പ്രതിനി ധിയുമായ ദേവികാവകത്തില്‍ നിന്നാണ് നവദുര്‍ഗ്ഗയുടെ പ്രത്യേക രൂപങ്ങള്‍ വേര്‍തിരിച്ചെടുത്തത് .ഓരോ ദിവസവും ദേവി യുടെ ഒരു അവതാരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ബാലിക, യുവതി, സ്ത്രീ, മാതൃത്വം, മഹാശക്തി, യുദ്ധവിജയം, ഊര്‍വരത,ഐശ്വര്യം, സാമ്പത്തികം, വിദ്യ തുടങ്ങിയവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പല ഭാവങ്ങളില്‍ ഭഗവതിയായ ആദിപരാശക്തിയെ ആരാധിക്കുന്ന ദിവസങ്ങള്‍ എന്ന നിലയില്‍ നവരാത്രിക്ക് പ്രാധാന്യമേറെയാണ്. 2025-ലെ നവരാത്രി സെപ്റ്റംബര്‍ 22, തിങ്കള്‍ മുതല്‍ ഒക്ടോബര്‍ 1 ബുധന്‍ വരെയാണ്. നവരാത്രിയുടെ നാലാം ദിവസമായ വ്യാഴാഴ്ച കൂഷ്മാണ്ഡ ദേവിയെയാണ് ആരാധിക്കുന്നത്.

ദിവസം 4 - കൂഷ്മാണ്ഡ

നാലാം ദിവസം കൂഷ്മാണ്ഡ ദേവിയെ ആരാധിക്കുന്നു. പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ സൃഷ്ടിപരമായ ശക്തിയായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന കൂഷ്മാണ്ഡ ഭൂമിയിലെ സസ്യജാലങ്ങളുടെ ദാനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു, അതിനാല്‍, ദിവസത്തിന്റെ നിറം പച്ചയാണ്. എട്ട് കൈകളുള്ളതും ഒരു കടുവയുടെ മേല്‍ ഇരിക്കുന്നതുമായ ദേവിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു.