കഴിഞ്ഞ പത്തൊന്‍പത് വര്‍ഷത്തിലേറെയായി, ഇന്ത്യന്‍ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ ഏറ്റവും സ്ഥിരതയുള്ള പരിഹാസത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയായിരുന്നു. ''പപ്പു'', വളരാത്ത രാജകുമാരന്‍. ബിജെപിയുടെ പ്രബലമായ പ്രചാരണയന്ത്രം ആ പദപ്രയോഗത്തെ ജനപ്രിയമാക്കി, വര്‍ഷങ്ങളോളം അതിന് യുക്തിയുണ്ടെന്ന് തോന്നി: പാര്‍ലമെന്റില്‍ അദ്ദേഹം തളര്‍ന്നു, പാര്‍ട്ടിയെ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും മോശം തോല്‍വിയിലേക്ക് നയിച്ചു, പലപ്പോഴും മണ്ണില്‍ നിന്ന് അകന്നുപോയി. എങ്കിലും ചരിത്രത്തിന് പരിഹാസബോധമുണ്ട്. ബിഹാര്‍ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍, രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയുടെ പുതിയ യുദ്ധഘോഷമായ ''വോട്ട് ചോരി'' (വോട്ട് മോഷണം) അദ്ദേഹത്തെ പരിഹാസത്തിന്റെ ലക്ഷ്യത്തില്‍ നിന്ന് പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ അച്ചുതണ്ടാക്കി മാറ്റി. ആരോപണം തെളിവില്ലാത്തതായിരിക്കാം, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്‍ അതിനെ ''അധാരരഹിതം'' എന്ന് നിഷേധിക്കുകയും ചെയ്തിരിക്കാം. എങ്കിലും ആ പദം ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു അതിന്റെ യാഥാര്‍ത്ഥ്യതയല്ല, അത് ഉണര്‍ത്തുന്ന ഭയം. ജനാധിപത്യ യന്ത്രം മൗനമായി പിടിച്ചെടുക്കപ്പെടുന്നുവെന്ന ആശങ്കയാണ് അതിന്റെ അടിസ്ഥാനം.
സിതാമഡി, ആറാ, പൂര്‍ണിയ എന്നീ ബിഹാര്‍ റാലികളില്‍ രാഹുല്‍ ഗാന്ധി ഇടിമുഴക്കമായി പ്രസ്താവിച്ചു: ''ബിജെപി, ആര്‍എസ്എസ്, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്‍... എല്ലാം വോട്ട് ചോരിയില്‍ ഏര്‍പ്പെട്ടിരിക്കുന്നു,'' ലക്ഷക്കണക്കിന് വോട്ടര്‍മാരെ പട്ടികയില്‍ നിന്ന് നീക്കം ചെയ്തെന്നും പട്ടികകളില്‍ അട്ടിമറി നടത്തിയെന്നും. ''അവര്‍ അത് മഹാരാഷ്ട്രയില്‍ ചെയ്തു, ഹരിയാനയില്‍ ചെയ്തു, കര്‍ണാടകയില്‍ ചെയ്തു, ഇപ്പോള്‍ ബിഹാറിലും ചെയ്യാന്‍ നോക്കുകയാണ്,'' എന്ന് ഭരണഘടനയുടെ പകര്‍പ്പ് പിടിച്ചുകൊണ്ട്, അതൊരു വിശുദ്ധ ഗ്രന്ഥമാണെന്നപോലെ അദ്ദേഹം പ്രസ്താവിച്ചു. ''നിങ്ങള്‍ വോട്ട് ചോരി തടഞ്ഞാല്‍, ഇന്ത്യാ കൂട്ടുകെട്ട് നൂറ് ശതമാനം ബിഹാറില്‍ സര്‍ക്കാര്‍ രൂപീകരിക്കും,'' എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉറച്ച പ്രഖ്യാപനം. തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്‍ അതിന് കടുത്ത മറുപടി നല്‍കി, ''സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പൊതുസമ്മതിയെ തകര്‍ക്കാനുള്ള ശ്രമം'' എന്ന് ആരോപിച്ചു. സ്വതന്ത്ര നിരീക്ഷകര്‍ സാമ്പിള്‍ ഓഡിറ്റുകളില്‍ യാതൊരു കൃത്രിമത്വവും കണ്ടെത്തിയില്ല. എങ്കിലും രാഷ്ട്രീയമായി രാഹുലിന്റെ ആരോപണം ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു,. ഭൂരിപക്ഷങ്ങളുടെ കാലത്ത് തെളിവിനെക്കാള്‍ പ്രതീതി പ്രാധാന്യമുള്ളതിന്റെ ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തല്‍.
ഈ തന്ത്രം മനസ്സിലാക്കാന്‍, ശബ്ദത്തെയും പ്രദര്‍ശനത്തെയും കടന്ന് ഇന്ത്യന്‍ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ തത്ത്വചിന്താപരമായ ദീര്‍ഘവൃത്തത്തിലേക്ക് നോക്കണം. സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം, കോണ്‍ഗ്രസ് പാര്‍ട്ടി അധികാരത്തില്‍ നിന്നല്ല, ജനാധിപത്യത്തിന്റെ നൈതിക വാക്കുകളുടെ നിഘണ്ടുവില്‍ നിന്നാണ് ന്യായത്വം നേടിയെടുത്തത്. സമത്വം, മതനിരപേക്ഷത, നീതി. ഗാന്ധിയുടെ പൂര്‍വസൂരികള്‍ അവരുടെ രാഷ്ട്രീയം ആശയങ്ങളുടെ നൈതികാധികാരത്തില്‍ പണിതതായിരുന്നു; അതിന്റെ അഭംഗുര പാരമ്പര്യം കാക്കുന്നതിനിടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അച്ഛന്‍ ജീവന്‍ നഷ്ടപ്പെടുത്തി. ''വോട്ട് ചോരി'' എന്നു പറയുമ്പോള്‍ രാഹുല്‍ ഗാന്ധി വെറും കള്ളക്കളി ആരോപിക്കുന്നില്ല. മറിച്ച് ആക്രമിക്കപ്പെട്ട ഒരു നൈതിക പാരമ്പര്യത്തിന്റെ കാവല്‍ക്കാരനായി സ്വയം അവതരിപ്പിക്കുന്നു. അത് ഒരു നിയമപരമായ കുറ്റാരോപണമല്ല, ഒരു വിലാപമാണ്.
അടിയന്തരാവസ്ഥയ്ക്കുശേഷം പ്രതിപക്ഷം ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി ജനാധിപത്യം തകര്‍ത്തുവെന്ന കുറ്റാരോപണത്തില്‍ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ടു. 1989-ല്‍ വി.പി. സിങ്ങിന്റെ അഴിമതി വിരുദ്ധ പ്രചാരണത്തിനും അതേ നൈതിക ഭാരം ഉണ്ടായിരുന്നു. രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയുടെ ''വോട്ട് ചോരി'' പ്രചാരണം ആ പാരമ്പര്യത്തില്‍പ്പെട്ടതാണ്. തെളിവില്‍ അനിശ്ചിതമായെങ്കിലും വാചകത്തില്‍ ശക്തമായത്. അതിന്റെ പ്രത്യേകത ഇത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ പ്രായപൂര്‍ത്തിയെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു എന്നതാണ്. ഇപ്പോള്‍ അന്‍പതുകളില്‍, അദ്ദേഹം നിഗൂഢമായ രാജവംശാവകാശിയായി തോന്നുന്നില്ല; മറിച്ച് ദേശീയമായ അസന്തോഷത്തെ പകര്‍ത്താനുള്ള പ്രതിപക്ഷ നായകനായി മാറിയിരിക്കുന്നു. പ്രദേശിക നേതാക്കള്‍ ശരദ് പവാറും തേജസ്വി യാദവും ഉള്‍പ്പെടെ സ്വകാര്യമായി സമ്മതിക്കുന്നു: ''രാഹുല്‍ ഒരു കോമണ്‍ ഫാക്ടറാണ്,'' അവരുടെ പ്രദേശിക ആവശ്യങ്ങള്‍ക്ക് ദേശീയ ചട്ടക്കൂട് നല്‍കാന്‍ കഴിയുന്ന ഏക വ്യക്തി.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ രൂപാന്തരം നിശ്ചിതമായും മന്ദഗതിയിലുമായിരുന്നു. കന്യാകുമാരിയില്‍ നിന്ന് കശ്മീരിലേക്കുള്ള 3,500 കിലോമീറ്റര്‍ ദൈര്‍ഘ്യമുള്ള ഭാരത് ജോഡോ യാത്ര, അദ്ദേഹത്തെ ഒരു അവകാശിയില്‍ നിന്ന് അന്വേഷകനാക്കി മാറ്റി- ജനങ്ങളുമായി സംവദിക്കുന്നവനായി, മുകളിലിരുന്നുകൊണ്ട് ആജ്ഞാപിക്കുന്നവനല്ലാതെ. ''പ്രതിപക്ഷ ഐക്യത്തെ കുറിച്ച്,'' അദ്ദേഹം പത്രപ്രവര്‍ത്തകരോട് പറഞ്ഞു, ''അത് പുരോഗമിക്കുകയാണ്. പക്ഷേ ഐക്യത്തിന് പുറമെ നിങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു ദര്‍ശനം വേണം.'' ആ ദര്‍ശനം, അദ്ദേഹം പറയുന്നതുപോലെ, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ മാത്രമല്ല, സാംസ്കരികതയിലുമാണ്: ഭരണഘടനയും മനുസ്മൃതിയും, ജനാധിപത്യവും ഭൂരിപക്ഷവാദ നിയന്ത്രണവുമെന്ന ഭേദം.
പാര്‍ട്ടിക്കുള്ളില്‍, നിരാശയില്‍ നിന്ന് ബഹുമാനത്തിലേക്ക് ഒരു മാറ്റം സംഭവിച്ചിരിക്കുന്നു. ഒരു മുതിര്‍ന്ന കോണ്‍ഗ്രസ് നേതാവ് സ്വകാര്യമായി സമ്മതിച്ചു: ''ഇപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം കൂടുതല്‍ കേള്‍ക്കുന്നു. യാത്ര അദ്ദേഹത്തെ നിലത്തേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. ആദ്യമായി, പ്രവര്‍ത്തകര്‍ അദ്ദേഹത്തെ തങ്ങളിലൊരാളായി കാണുന്നു.'' മറ്റൊരാള്‍ കൂടുതല്‍ സംശയപൂര്‍വമായി പറഞ്ഞു: ''അദ്ദേഹത്തിന് ആശയങ്ങള്‍ ഉണ്ട്, പക്ഷേ ഇപ്പോഴും രാഷ്ട്രീയമായ സ്വഭാവം വളര്‍ന്നിട്ടില്ല. നമുക്ക് അനുഭാവം കിട്ടുന്നു, സീറ്റുകള്‍ അല്ല.''
പുറത്ത് ബിജെപി ഇപ്പോഴും പരിഹസിക്കുന്നു. നിതിന്‍ ഗഡ്കരി പരിഹസിച്ചു: ''രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയെ ആരും ഗൗരവമായി എടുക്കുന്നില്ല.'' മറ്റൊരു മന്ത്രി പറഞ്ഞു, ''കോണ്‍ഗ്രസിനുള്ളവര്‍ക്കുപോലും അദ്ദേഹത്തെ ഗൗരവമായി എടുക്കാനാവുന്നില്ല.'' എന്നാല്‍ ഈ പരിഹാസത്തിന്റെ ആവര്‍ത്തനം തന്നെയാണ് അസ്വസ്ഥത വെളിപ്പെടുത്തുന്നത്. രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയുടെ നൈതിക ആക്രമണങ്ങള്‍ വോട്ടുകളായി പരിണമിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും, അവ അധികാര പാര്‍ട്ടിയുടെ ''അനിവാര്യതയുടെ'' നരേറ്റീവിനെ കുലുക്കുന്നു. ഓരോ തവണയും അദ്ദേഹം രാഷ്ട്രീയത്തെ ഭരണഘടനയുടെ ആത്മാവിനായുള്ള പോരാട്ടമാക്കി മാറ്റുമ്പോള്‍, കോണ്‍ഗ്രസിനെ ഒരിക്കല്‍ നിര്‍വചിച്ചിരുന്ന നൈതിക ഭാഷ വീണ്ടും സ്വന്തമാക്കുന്നു.
അതേസമയം, ഏറ്റവും കഠിനമായ പോരാട്ടം കേരളത്തിലാണ്. അദ്ദേഹത്തെ പാര്‍ലമെന്റിലേക്കയച്ചതും കോണ്‍ഗ്രസിന്റെ അവസാന കോട്ടകളിലൊന്നുമായ സംസ്ഥാനം. ഇവിടെ ബിജെപിയും സഖ്യമായ സംഘപരിവാറും പുതിയ പ്രതിരോധ തന്ത്രങ്ങള്‍ പരീക്ഷിക്കുന്നു. ''അയോധ്യയെന്ന് വിളിച്ചുചൊല്ലി കേരളം ജയിക്കാനാവില്ല,'' എന്ന് ആര്‍എസ്എസ്സുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു സംഘാടകന്‍ സമ്മതിച്ചു. ''ഇവിടെ ജനങ്ങള്‍ ജോലിയും റോഡും വികസനവും ചോദിക്കുന്നു. അവര്‍ വാക്കുകള്‍ കൊണ്ട് അല്ല, പ്രവൃത്തിയാല്‍ വിലയിരുത്തുന്നു.''
ബിജെപി ഇപ്പോള്‍ ഒരു പോരാളി പാര്‍ട്ടി എന്ന പ്രതിച്ഛായയില്‍ നിന്ന് ഭരണ പ്രാമുഖ്യമുള്ള പാര്‍ട്ടിയിലേക്ക് മാറാന്‍ ശ്രമിക്കുന്നു. മാതൃകാ പഞ്ചായത്തുകള്‍, ആരോഗ്യപരിപാലന പരിപാടികള്‍, ക്രൈസ്തവ ഏര്‍പ്പെടലുകള്‍ എന്നിവ മുഖേന. ''നാം മുസ്ലീങ്ങള്‍ക്കും ക്രൈസ്തവര്‍ക്കും എതിരാണെന്ന് പറയുമ്പോള്‍, 15 ശതമാനം കടക്കാനാവില്ല,'' എന്ന് ഒരു ബിജെപി പ്രവര്‍ത്തകന്‍ പറഞ്ഞു. ''പുതിയ ശൈലി ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്ന വികസനവും പ്രാദേശിക ഉത്തരവാദിത്തവുമാണ്, ഡല്‍ഹി-അഹങ്കാരം അല്ല.''
അവിടെ സംഘത്തിന്റെ പ്രാദേശിക യൂണിറ്റുകള്‍ രാഹുലിന്റെ നൈതിക പ്രസംഗങ്ങള്‍ അദ്ദേഹത്തിനെതിരെ തന്നെ തിരിക്കുന്നു. ''സിസ്റ്റം തകരുമ്പോള്‍ കോണ്‍ഗ്രസ് എവിടെയായിരുന്നു?'' എന്ന് ഒരു മുതിര്‍ന്ന തന്ത്രജ്ഞന്‍ ചോദിച്ചു. ''കേരളത്തിന് പ്രഭാഷണം വേണ്ട, പരിഹാരമാണ് വേണ്ടത്.''
രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയുടെ രാഷ്ട്രീയ ഭാവം ഇപ്പോള്‍ അവകാശബോധത്തില്‍ നിന്ന് സഹനത്തിലേക്കും, പാരമ്പര്യത്തില്‍ നിന്ന് പ്രബോധനത്തിലേക്കും മാറിയിരിക്കുന്നു. ഭരണഘടന കൈയില്‍ പിടിച്ചുകൊണ്ട് തീര്‍ത്ഥാടകന്‍ വിളക്ക് പിടിക്കുന്നതുപോലെ, അദ്ദേഹം ഒരു നൈതിക യാത്രയിലാണ്. ആ വിളക്ക് രാഷ്ട്രത്തെ പ്രകാശിപ്പിക്കുമോ, യാഥാര്‍ത്ഥ്യരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ കാറ്റില്‍ മങ്ങിപ്പോകുമോ എന്ന് പറയാനാവില്ല. എന്നാല്‍ ഇപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ എതിര്‍ക്കുന്നവരും സമ്മതിക്കുന്നു ഒരിക്കല്‍ പരിഹസിക്കപ്പെട്ട ''പപ്പു'' ഇന്ന് മുറിവേറ്റ റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ ദാര്‍ശനികനായിരിക്കുന്നു.
നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയ നാടകത്തിന്റെ മദ്ധ്യത്തില്‍, ഒരു വിചിത്രനായ നായകന്‍ നടന്നു പോകുന്നു, പപ്പു എന്ന് പരിഹസിക്കപ്പെട്ട ഒരാള്‍, പരിഹാസത്തിന്റെ പൊടിയില്‍ നിന്നും പുനര്‍ജനിച്ചൊരു പ്രതിരൂപം. രാഹുല്‍ ഗാന്ധി. ഒരിക്കല്‍ പാര്‍ലമെന്റിന്റെ മൈക്രോഫോണില്‍ തട്ടിമുട്ടിയതും, തന്റെ പാര്‍ട്ടിയെ ഇരുണ്ടയുഗത്തിലേക്ക് നയിച്ചതുമായ ആ മുഖം ഇപ്പോള്‍, അതേ ശബ്ദം ബിഹാറിന്റെ പൊടിപാറുന്ന മൈതാനങ്ങളില്‍ മിന്നുന്നു: ''വോട്ട് ചോരി.'' ആ വാക്ക്, മിന്നലുപോലെ വെടിഞ്ഞപ്പോള്‍, രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ മണ്ണില്‍ ദ്രോഹഭയത്തിന്റെ കാളിവേലി തെളിഞ്ഞു.
സത്യമായി ആ മോഷണം നടന്നോ എന്നത് പിന്നെ പ്രസക്തമല്ല. തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്‍ പറഞ്ഞു, ''തെളിവില്ല. തെറ്റാണ്.'' രേഖകള്‍ തുറന്ന് കാട്ടി, കുറ്റം തെളിയിക്കപ്പെട്ടില്ലെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു. എന്നാല്‍ വാക്കുകള്‍ക്ക് ചിലപ്പോഴൊന്നും തെളിവ് ആവശ്യമില്ല; അവ ഭയത്തെ സ്പര്‍ശിക്കുന്നു. ഈ ദേശത്തിന്റെ ജനാധിപത്യം, ഒരിക്കല്‍ നൈതികതയുടെ നാഡികളില്‍ സ്പന്ദിച്ചിരുന്നത്, ഇപ്പോള്‍ ആ ശബ്ദത്തിലൂടെ വീണ്ടും ഉണരുകയാണ് കായല്‍ നീരില്‍ കാറ്റ് പതിയുമ്പോള്‍ വെള്ളം വിറയ്ക്കുന്നതുപോലെ.
ബിഹാറിലെ സിതാമഡിയിലും ആറായിലും പൂര്‍ണിയയിലും, രാഹുല്‍ ഗാന്ധി ഭരണഘടനയുടെ പുസ്തകം കൈയ്യില്‍ പിടിച്ചുകൊണ്ട് നിലവിളിക്കുന്നു: ''നിങ്ങള്‍ വോട്ട് ചോരി തടഞ്ഞാല്‍, ഇന്ത്യാ കൂട്ടുകെട്ട് ഭരണത്തിലേക്കെത്തും.'' ആ പുസ്തകം, അദ്ദേഹം ഉയര്‍ത്തുന്നപ്പോള്‍, ഒരു വിശ്വാസത്തിന്റെ ചിഹ്നമാകുന്നു, മനുസ്മൃതിക്കെതിരെ ഭരണഘടനയുടെ ആത്മാവ്, അധികാരത്തിന്റെ മേഘങ്ങളില്‍ നിന്ന് പിളര്‍ന്നൊഴുകുന്ന നൈതിക മിന്നല്‍.
ഭാരതത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയചരിത്രം ഈ ദൃശ്യത്തെ തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. അടിയന്തരാവസ്ഥയ്ക്കുശേഷം ജനങ്ങള്‍ പറഞ്ഞത് ഇതേ വാക്കുകളായിരുന്നു ''ജനാധിപത്യം കവര്‍ന്നുപോയി.'' വി.പി. സിങ്ങും അത് ആവര്‍ത്തിച്ചു. അഴിമതിക്കെതിരെ, സത്യത്തിന്റെ പേരില്‍, ഒരു മിഥ്യയുടെ ആഹ്വാനം പോലെ. രാഹുലിന്റെ വോട്ട് ചോരി പ്രചാരണം അതിന്റെ പാരമ്പര്യത്തില്‍ നില്‍ക്കുന്നു: തെളിവില്ലാത്തെങ്കിലും അര്‍ത്ഥമുള്ളത്, അളവില്ലാത്തെങ്കിലും താളമുള്ളത്.
പാര്‍ട്ടിക്കുള്ളില്‍ അദ്ദേഹത്തോടുള്ള സമീപനം മാറിയിരിക്കുന്നു. ഒരിക്കല്‍ ''അവന്‍ കേള്‍ക്കുന്നില്ല'' എന്നത് ഒരു പരിഹാസമായിരുന്നു. ഇന്ന്, ഒരാളുടെ വാക്കായി അത് മാറിയിരിക്കുന്നു: ''അദ്ദേഹം കേള്‍ക്കുന്നു.'' മറ്റൊരാള്‍ പറഞ്ഞത് പോലെ, ''അവനുണ്ട് ആശയം, പക്ഷേ അവനില്ല മൃഗപ്രചോദനം.'' അതാണ് കോണ്‍ഗ്രസിന്റെയും അവന്റെയും ദുരന്തം. ആകര്‍ഷകമായ ആത്മാവ്, പക്ഷേ അളവില്‍ കിട്ടാത്ത കരുത്ത്.
പുറത്ത്, ബിജെപി ഇപ്പോഴും പരിഹസിക്കുന്നു. ''അവനെ ആരും ഗൗരവമായി എടുക്കുന്നില്ല,'' എന്ന് ഒരു മന്ത്രിയുടെ ചിരി. എന്നാല്‍ ആ ചിരിക്കു പിന്നില്‍ ഒരു ചെറു വിറയല്‍ ഉണ്ട്. ഒന്ന് ഭയത്തിന്റെ ശബ്ദം. ഒരിക്കല്‍ മുഴുവന്‍ നൈതികാധികാരവും കൈവശം വച്ചിരുന്ന പാര്‍ട്ടിക്ക്, ഇപ്പോള്‍ ഒരു ദുര്‍ബലനായ മനുഷ്യന്റെ വാക്കുകള്‍ മതിയാകുന്നു, അഗാധതയില്‍ വിളര്‍ച്ച സൃഷ്ടിക്കാന്‍.
കേരളത്തില്‍ ഈ പോരാട്ടം ഒരു തത്ത്വചിന്താപരമായ തീര്‍ത്ഥാടനമായി മാറുന്നു. രാഹുല്‍ ഗാന്ധി, വയനാട്ടിന്റെ ദത്തുപുത്രന്‍, ഡല്‍ഹിയുടെ അവകാശി. ഒരേസമയം നാട്ടുകാരനും അന്യനുമാണ്. ബിജെപി ഇവിടെ മറ്റൊരു വേഷം ധരിക്കുന്നു . അവര്‍ക്കറിയാം, ഒരു ആര്‍എസ്എസ് പ്രവര്‍ത്തകന്‍ പറഞ്ഞു. ''കേരളം മാറ്റം പെട്ടെന്ന് കാണിക്കില്ല; അത് നനവായി പതിയെ സ്രവിക്കുന്നു.''
അതേസമയം, സംഘത്തിന്റെ നാട്ടിന്‍പുറങ്ങള്‍ രാഹുലിന്റെ നൈതികതയെ അവന്റെ തന്നെ എതിരാളിയായി മാറ്റാന്‍ നോക്കുന്നു. ''സിസ്റ്റം തകര്‍ന്നപ്പോള്‍ നിങ്ങള്‍ എവിടെയായിരുന്നു?'' എന്നത് അവരുടെ പ്രതികാരപ്രശ്‌നം. പക്ഷേ, ആ ചോദ്യം ചോദിക്കുന്നവര്‍ക്കു പോലും തോന്നുന്നു ഈ മനുഷ്യന്‍, ഭരണഘടന കൈയില്‍ എടുത്ത്, കാറ്റിന്റെ നേരെ നടന്ന് പോകുമ്പോള്‍, ഒരാശയം ഉണരുന്നു: ഈ രാജ്യത്തിന്റെ ആത്മാവ് ഇപ്പോഴും ജീവിച്ചിരിക്കുന്നു എന്ന്.
അവസാനമായി, ഒരിക്കല്‍ പരിഹസിക്കപ്പെട്ട ആ ''പപ്പു'', ഇപ്പോള്‍ ഈ ദേശത്തിന്റെ മുറിവേറ്റ മനസ്സിന്റെ തത്ത്വചിന്തകനായി നില്‍ക്കുന്നു. ഒരു തിരിച്ചറിവ്: ''അവന്‍ ഇനി ആരുടെയും പപ്പു അല്ല.'
Subscribe to our Newsletter to stay connected with the world around you
Follow Samakalika Malayalam channel on WhatsApp
Download the Samakalika Malayalam App to follow the latest news updates