ഹൈന്ദവവിശ്വാസ പ്രകാരം വളരെ പ്രത്യേകതകള്‍ നിറഞ്ഞ ദിനമാണ് 'മഹാലയ അമാവാസി.' ശ്രാദ്ധം അല്ലെങ്കില്‍ തര്‍പ്പണം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ചടങ്ങിനിടെ നടത്തുന്ന മരണ ചടങ്ങ് കണക്കിലെടുത്ത് പിതൃപക്ഷത്തെ ഹിന്ദുക്കള്‍ അശുഭകരമായി കണക്കാക്കുന്നു. ദക്ഷിണ, പടിഞ്ഞാറന്‍ ഭാരതത്തില്‍, ഇത് ഹിന്ദു ചാന്ദ്ര മാസമായ ഭാദ്രപദയിലെ (സെപ്റ്റംബര്‍) രണ്ടാം പക്ഷത്തില്‍ വരുന്നു.

ഗണേശ ഉത്സവത്തിന് തൊട്ടുപിന്നാലെ രണ്ടാഴ്ച ഇത് വരുന്നു. ഇത് പ്രതിപാദത്തില്‍ ആരംഭിക്കുന്നത് സര്‍വപിതൃ അമാവാസി, പിതൃ അമാവാസി, പെദ്ദള അമാവാസി, മഹാലയ അമാവാസി എന്നറിയപ്പെടുന്ന അമാവാസിദിനത്തില്‍ അവസാനിക്കുന്നു. പിതൃ പക്ഷത്തിന്റെ അവസാനവും മാതൃ പക്ഷത്തിന്റെ തുടക്കവുമാണ് മഹാലയ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. മിക്ക വര്‍ഷങ്ങളിലും ശരത് കാല വിഷുദിനം ഈ കാലയളവില്‍ വരുന്നു. അതായത് ഈ കാലയളവില്‍ സൂര്യന്‍ വടക്ക് നിന്ന് തെക്കന്‍ അര്‍ദ്ധഗോളത്തിലേക്ക് മാറുന്നു. ഉത്തരേന്ത്യയിലും നേപ്പാളിലും പൂര്‍ണ്ണിമന്ത കലണ്ടര്‍ അല്ലെങ്കില്‍ സൗര കല ണ്ടര്‍ പിന്തുടരുന്ന സംസ്‌കാരങ്ങളിലും ഈ കാലയളവ് ഭാദ്രപദത്തിനു പകരം, ലൂണി-സൗര മാസമായ അശ്വിനയുടെ ക്ഷയിക്കുന്ന രണ്ടാഴ്ചയുമായി സദൃശ മായിരിക്കുന്നു.

ഹിന്ദു പാരമ്പര്യമനുസരിച്ച്, തെക്കന്‍ ആകാശഗോളങ്ങള്‍ പൂര്‍വ്വികര്‍ക്ക് സമര്‍പ്പിക്കുന്നു. അതിനാല്‍, സൂര്യന്‍ വടക്ക് നിന്ന് തെക്ക് ആകാശഗോളത്തിലേക്ക് കടക്കുന്ന നിമിഷം പൂര്‍വ്വികരുടെ ഒരു ദിവസമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. പവിത്രമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ഈ നിമിഷം പ്രത്യേക മതപരമായ ചടങ്ങുകള്‍ നടത്തേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്. മിക്ക വര്‍ഷങ്ങളിലും, ഭാദ്രപദമാസ കൃഷ്ണ പക്ഷ/ അശ്വിന മാസ കൃഷ്ണ പക്ഷ സമയത്താണ് ഈ സംക്രമണം സംഭവിക്കുന്നത്.

അതിനാല്‍ ഈ പക്ഷത്തെ പിതൃ പക്ഷമായി നിയുക്തമാക്കുകയും ഈ കാലയളവില്‍ ഹിന്ദുക്കള്‍ പ്രത്യേക മതപരമായ ആചാരങ്ങള്‍ അനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഹിന്ദുമതത്തില്‍, ഒരാളുടെ പൂര്‍വ്വികരുടെ മൂന്ന് മുന്‍ തലമുറകളുടെ ആത്മാക്കള്‍ ആകാശത്തിനും ഭൂമിക്കും ഇടയിലുള്ള പിതൃലോകത്തില്‍ വസിക്കുന്നു. ഈ മണ്ഡലം ഭരിക്കുന്നത് മരിക്കുന്ന ഒരു മനുഷ്യന്റെ ആത്മാവിനെ ഭൂമിയില്‍ നിന്ന് പിതൃലോകത്തേക്ക് കൊണ്ടുപോകുന്ന മര ണത്തിന്റെ ദേവനായ യമനാണ്. അടുത്ത തലമുറയിലെ ഒരാള്‍ മരിക്കുമ്പോള്‍, ആദ്യ തലമുറ സ്വര്‍ഗത്തിലേക്ക് മാറു കയും മോക്ഷത്തില്‍ പ്രവേശിക്കുകയും ദൈവവുമായി ഐക്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിനാല്‍ ശ്രാദ്ധ വഴിപാടുകള്‍ നല്‍കില്ല. അങ്ങനെ, പിതൃലോകത്തിലെ മൂന്ന് തലമുറകള്‍ക്ക് മാത്രമാണ് യമന്‍ പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്ന ശ്രാദ്ധ ചടങ്ങുകള്‍ നല്‍കുന്നത്. സ്വാമി ശിവാനന്ദ പറ യുന്നതനുസരിച്ച്, പിതൃ പക്ഷം, സംസാരത്തിനോ പുനര്‍ജന്മത്തിനോ വിധേയമാകുന്നതിന് മുമ്പ് സ്വര്‍ഗത്തില്‍ ശേഷിക്കുന്ന ആത്മാക്കളുടെ കഷ്ടപ്പാടുകള്‍ ലഘൂകരിക്കുന്നു. ഒരു സാഹചര്യത്തില്‍ ആ ആത്മാക്കള്‍ മരണശേഷം ഉടന്‍ ത ന്നെ മറ്റൊരു ജന്മം എടുത്താല്‍, ശ്രാദ്ധം അവരുടെ പുതിയ ജനനത്തില്‍ അവരുടെ സന്തോഷം വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നു.

വിശുദ്ധ ഹൈന്ദവ ഇതിഹാസങ്ങള്‍ അനുസരിച്ച്, പിതൃ പക്ഷത്തിന്റെ തുടക്കത്തില്‍, സൂര്യന്‍ കന്നിരാശിയില്‍ പ്രവേ ശിക്കുന്നു. ഈ നിമിഷത്തോട് അനുബന്ധിച്ച്, ആത്മാക്കള്‍ പിതൃലോകം വിട്ട് അവരുടെ പിന്‍ഗാമികളുടെ ഭവനങ്ങളില്‍ ഒരു മാസത്തേക്ക് സൂര്യന്‍ അടുത്ത വൃശ്ചികം രാശിയില്‍ പ്രവേശിക്കുന്നത് വരെ വസിക്കുമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെ ടുന്നു. ആദ്യ പകുതിയില്‍, ഇരുണ്ട രണ്ടാഴ്ചയില്‍ ഹിന്ദുക്കള്‍ പൂര്‍വ്വികരെ പ്രീതിപ്പെടുത്തുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.

ഇതിഹാസമായ മഹാഭാരത യുദ്ധത്തില്‍ ഇതിഹാസ ദാതാവായ കര്‍ണ്ണന്‍ മരിച്ചപ്പോള്‍, ആത്മാവ് സ്വര്‍ഗത്തിലേക്ക് കടന്നപ്പോള്‍, കര്‍ണ്ണന്‍ കടുത്ത വിശപ്പാല്‍ വലഞ്ഞു. എന്നാല്‍ അവന്‍ തൊടുന്ന ഏതൊരു ഭക്ഷണവും തല്‍ക്ഷണം സ്വര്‍ണ്ണമായി. കര്‍ണ്ണനും സൂര്യനും ഇന്ദ്രന്റെ അടുത്ത് ചെന്ന് ഈ സംഭവത്തിന്റെ കാരണം ചോദിച്ചു. തന്റെ ജീവിത കാലം മുഴുവന്‍ താന്‍ സ്വര്‍ണ്ണം ദാനം ചെയ്തി ട്ടുണ്ടെന്നും എന്നാല്‍ ശ്രാദ്ധത്തില്‍ തന്റെ പൂര്‍വ്വികര്‍ക്ക് ഭക്ഷണം നല്‍കിയിട്ടില്ലെന്നും ഇന്ദ്രന്‍ കര്‍ണനോട് പറഞ്ഞു. അതിനാല്‍, കുരുക്കില്‍ കുടുങ്ങിപ്പോയ കുരുവിന്റെ പൂര്‍വ്വികര്‍ അവനെ ശപിച്ചു. തന്റെ വംശപരമ്പരയെക്കുറിച്ച് അറിയാ ത്തതിനാല്‍, അവരുടെ ഓര്‍മ്മയ്ക്കായി താന്‍ ഒരിക്കലും ഒന്നും ദാനം ചെയ്തിട്ടില്ലെന്ന് കര്‍ണന്‍ പറഞ്ഞു. പ്രായശ്ചിത്തം ചെയ്യാന്‍, കര്‍ണ്ണന് 15-ദിവസത്തേക്ക് ഭൂ മിയിലേക്ക് മടങ്ങാന്‍ അനുവാദം ലഭിച്ചു. അങ്ങനെ അവര്‍ക്ക് ശ്രാദ്ധം നടത്താനും അവരുടെ ഓര്‍മ്മയ്ക്കായി ഭക്ഷണവും വെള്ളവും ദാനം ചെയ്യാനും കഴിയും. ഈ കാലഘട്ടം പിതൃ പക്ഷ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ചില ഐതിഹ്യങ്ങളില്‍ യമ നുപകരം ഇന്ദ്രനെ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നു.

മഹാലയപക്ഷം 2025 സെപ്റ്റംബര്‍ എട്ടാം തീയതി തിങ്കളാഴ്ച ആരംഭിക്കുന്നു. 2025 സെപ്റ്റംബര്‍ 21 ഞായറാഴ്ച 01.02AM ന് വെളുപ്പിന് ആരംഭിച്ച് സെപ്റ്റംബര്‍ 22 തിങ്കളാഴ്ച 1.42 AM ന് അവസാനിക്കുന്നു.